Dostępność cyfrowa – Internet bez barier

Posted on Posted in PUBLIKACJE

Dostępność cyfrowa. Fraza odmieniana w ostatnim czasie przez wszystkie możliwe przypadki. Termin nie jest nowy. Jest w Polsce w użyciu od 2019 roku. Co to jest dostępność cyfrowa? W żołnierskich słowach: ułatwienia w zakresie budowy, mechaniki, funkcjonowania strony internetowej dla osób z różnego rodzaju niepełnosprawnościami. Ze strony dostępnej cyfrowo z łatwością skorzysta osoba z niepełnosprawnością wzroku, słuchu, ruchu, niepełnosprawnością intelektualną czy zaburzeniami poznawczymi. To odpowiednie rozwiązania cyfrowe ułatwiające skorzystanie z zasobów cyfrowych danej strony www.

Grafika: Rocket Digital

Podstawa prawna

Dostępność cyfrowa dotyczy stron i aplikacji internetowych podmiotów administracji publicznej. W Polsce obowiązuje Ustawa z 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Ustawa mówi o obowiązku dostępności cyfrowej i obowiązku umieszczenie Deklaracji dostępności. Opisuje także zasady monitorowania dostępności cyfrowej i zasady postępowaniu w przypadku braku tej dostępności. Strona internetowa i aplikacja mobilna jest dostępna cyfrowo jeśli spełnia konkretne wymagania, zebrane w tabeli będącej załącznikiem do tej ustawy. Tabela ta jest równoważna standardowi WCAG (Web Content Accessibility Guidelines) na poziomie AA. Do tego na każdej stronie internetowej i w każdej aplikacji mobilnej musi być deklaracja dostępności. Deklaracje dostępności muszą także zawierać funkcjonujące w danym urzędzie wewnętrzne systemy typu ekstranet czy intranet. Wszystkie strony internetowe i aplikacje mobilne podmiotów publicznych muszą być dostępne cyfrowo. Termin ich ostatecznego dostosowania upłynął 23 września 2020 r. Tak wygląda teoria. W praktyce bywa z tym różnie.

Deklaracja dostępności cyfrowej serwis Gov.pl

Kto dokładnie podlega obowiązkowi dostępności cyfrowej?

Ustawa o dostępności stron internetowych i aplikacji mobilnych dotyczy podmiotów publicznych. Jest ich w Polsce ponad 60 tysięcy. W szczególności wymienić trzeba:

  • jednostki sektora finansów publicznych
  • państwowe jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej
  • osoby prawne, utworzone w celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym, które wymienione w dwóch wcześniejszych punktach podmioty finansują ze środków publicznych w ponad 50%
  • związki tych podmiotów
  • organizacje pozarządowe działające na rzecz ochrony i promocji zdrowia, osób z niepełnosprawnościami i seniorów

Dostępność cyfrowa w praktyce

Procesowi dostępności cyfrowej w zakresie dostosowania podlegają najbardziej odwiedzane, najbardziej powszechnie stosowane elementy strony internetowej lub aplikacji mobilnej. Pod uwagę brane są przede wszystkim takie elementy, jak:

  • Biuletyn Informacji Publicznej
  • Danych teleadresowe instytucji i link do BIP
  • Narzędzi służące do kontaktu np. formularz kontaktowy
  • Moduły do nawigacji strony lub aplikacji
  • Deklaracja dostępności
  • Informacje dotyczące sytuacji kryzysowych i bezpieczeństwa publicznego
  • Dokumenty urzędowe, wzory umów lub innych dokumentów przeznaczonych do zaciągania zobowiązań cywilnoprawnych
Przykład wdrożenia elementu dostępności cyfrowej strona Gov.pl

Pamiętajmy o działaniach w mediach społecznościowych. W tym obszarze także obowiązują zasady dostępności cyfrowej. Konkretne przykłady: napisy dla osób niesłyszących na filmie w portalu YouTube, alternatywne napisy na zdjęciach/ grafikach w serwisie Facebook, Linkedin.

Od razu należy wymienić elementy strony lub aplikacji, które nie podlegają bezpośredniemu obowiązkowi dostępności cyfrowej. Nie są wymienione w Ustawie, ale dobrą praktyką jest funkcjonalne i optymalne działanie w kontekście ich użycia przez osoby z niepełnosprawnościami. To takie elementy, jak:

  • Multimedia w wersji live
  • Multimedia opublikowane przed 23 września 2020 roku
  • Dokumenty tekstowe i tekstowo-graficzne, prezentacje multimedialne i arkusze kalkulacyjne opublikowane przed 23 września 2018 r. – chyba że są niezbędne do realizowania bieżących zadań Twojej instytucji czy korzystania z jej usług,
  • Mapy; ale istnieje obowiązek alternatywnego dostępu do prezentowanych na nich danych
  • Część dzieł sztuki, muzealia, zbiory archiwów narodowych i bibliotecznych,
  • Materiały z intranetu i ekstranetu opublikowane przed 23 wrześnie 2019 roku  i od tego czasu nieaktualizowane
  • Treści od innych podmiotów, które nie zostały przez dany podmiot lub dla niego wykonane lub nabyte, albo do których modyfikacji podmiot nie jest uprawniony,
  • Treści niewykorzystywane do realizacji bieżących zadań

Dostęp alternatywny

Jeżeli podmiot publiczny nie może (z powodu uzasadnionej przyczyny) zapewnić dostępności cyfrowej wskazanego elementu strony internetowej lub aplikacji mobilnej musi zapewnić tak zwany dostęp alternatywny. Ustawa w zakresie dostępu alternatywnego obejmuje takie formy kontaktu, jak:

  • kontakt telefoniczny, listowny lub email
  • wsparcie tłumacza języka migowego (osobiście lub online)
  • wsparciem tłumacza-przewodnika

Kto monitoruje i egzekwuje przepisy dostępności cyfrowej?

Za monitorowanie przepisów odpowiada Ministerstwo Cyfryzacji. Jest zobowiązane do przeprowadzania jeden raz w roku audytu stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Zgodnie z Wykazem stron internetowych podmiotów publicznych (na dzień dzisiejszy Wykaz zawiera bazę 55441 jednostek). Na podmiot, który łamie przepisy dostępności cyfrowej mogą być nałożone kary pieniężne. Kara może wynosić do 5000 zł (kiedy problem dotyczy BIP, elementów, które muszą być dostępne lub deklaracji dostępności); do 10000 zł (problemy z serwisem www lub aplikacją mobilną). Formalnym uzasadnieniem do nałożenia kary może być:

  • brak poprawy dostępności cyfrowej serwisu lub aplikacji widocznej w kolejnych monitoringach rocznych (3 w przypadku serwisu lub aplikacji, 2 w przypadku deklaracji dostępności)
  • wzrost liczby uzasadnionych skarg dotyczących niedostępności serwisu lub aplikacji

Każdy użytkownik serwisu www lub aplikacji mobilnej może złożyć formalną skargę na brak dostępności cyfrowej. Podmiot publiczny ma 7 dni na odpowiednią reakcję (zapewnienie dostępu cyfrowego lub zapewnienie dostępu alternatywnego). W skrajnych przypadkach (problemy techniczne, kwestia budżetowa) przyjęto okres 2 miesięcy na dostosowanie cyfrowe danej strony lub aplikacji.

Dariusz Adamczyk

Na podstawie: Gov.pl

Cover graphic: The Daily

Dodaj komentarz