Zarządzanie innowacjami – intro

Innowacja….Zarządzanie innowacjami (z angielskiego: Innovation Management, Managing Innovation) – to według powszechnie przyjętych definicji specjalność naukowa w zajmująca się szeroko pojętą problematyką innowacji w przedsiębiorstwach. Na bazie teorii zarządzania pojęcie to rozwijało się w procesie długotrwałej i systematycznej ewolucji. Od etapu zarządzania zmianą, poprzez zarządzanie technologią, zarządzanie działalnością B+R i docelowo zarządzanie wiedzą oraz informacją.

To oparte na posiadanych zasobach poszukiwanie takich rodzajów innowacji, które powodują, że proces staje się bardziej efektywny w konfrontacji z wyzwaniami, jakie stawiają przed organizacją: rynek, konkurencja oraz klienci. Zarządzanie innowacjami można zdefiniować jako zestaw działań obejmujący takie działania, jak:

• zmianę strategii przedsiębiorstwa,
• podejmowanie decyzji w zakresie działalności innowacyjnej,
• organizowanie, kontrolowanie działalności innowacyjnej przedsiębiorstwa i
• wspieranie postaw innowacyjnych skierowanych na zasoby przedsiębiorstwa i wykorzystywanych z zamiarem osiągnięcia celów przedsiębiorstwa w zakresie innowacji w sposób sprawny i skuteczny.

 

Podejście europejskie

Warto także przytoczyć dostępną na stronach Parlamentu Europejskiego definicję strategii wzrostu innowacyjności w gospodarce czy regionie. Działania te można rozumieć jako kompleksową wizję celów, ocenę dostępnych środków i moż­liwości ich wykorzystania oraz proponowany sposób i sekwencję działań dla wzrostu poziomu innowacyjności i rozwiązania. Same innowacje dzielą się na kilka integralnych elementów. Najczęściej spotykany podział innowacji definiuje poszczególne pojęcia:

1. Innowacje produktowe – wprowadzenie na rynek produktu, którego cechy technologiczne lub przeznaczenie różnią się w znacznym stopniu od wcześniej wytwarzanych produktów lub którego działanie zostało znacząco ulepszone, a równocześnie może on dostarczać konsumentowi obiektywnie nowych lub zwiększonych korzyści.
2. Innowacje procesowe – to przyjęcie nowych lub znacząco ulepszonych metod produkcji albo dostarczania produktów. Mogą się z tym wiązać zmiany w zakresie organizacji, technologii, zasobów ludzkich, metod pracy, sprzętu lub kombinacja takich zmian.
3. Innowacje usługowe – wprowadzenie na rynek usługi, która jest nowa lub jest postrzegana przez kogoś jako nowa. Jest to zatem usługa, która oferuje konsumentowi nową korzyść lub wartość. Innowacja taka polega na zmianie charakterystyki istniejącej usługi, ewentualnie zaproponowanie nowej.
4. Innowacje produktowe i procesowe można łącznie nazwać terminem innowacje techniczne.

Co wpływa na innowacyjność gospodarki?

Nowoczesne postrzeganie innowacji odchodzi od pojedynczego zdarzenia na rzecz kompleksu procesów, zjawisk i zdarzeń. Innowacje zachodzą zarówno w określonej przestrzeni jak i układzie powiązań, który określa się mianem systemu innowacyjnego. Składają się na niego podsystemy produkcyjne i naukowo – techniczne, rozwiązania instytucjonalne oraz zależności i związki między nimi. Charakteryzują one poziom innowacyjności danego regionu. W procesie zarządzania innowacjami ważna jest analiza strategicznych czynników wpływających na poziom innowacyjności gospodarki. Najważniejsze to:

• Warunki rynkowo-instytucjonalne tworzące klimat konkurencyjności w gospodarce danego kraju, regionu
• Dobry, odpowiednio motywacyjny system patentowo-prawny
• Wysoki poziom wykształcenia społeczeństwa
• Różnorodność gospodarcza
• Akumulacja kapitału i inwestowanie w badania i rozwój
• Wyższe uczelnie, instytuty naukowe, wysoki poziom kształcenia
• Współpraca na styku wyższe uczelnie – jednostki gospodarcze, biznes
• Centra handlowe i wystawiennicze
• Skłonność do ryzyka, klimat przedsiębiorczości
• Sprawny przepływ informacji
• Mobilność przestrzenna mieszkańców
• Dobry system transportu i komunikacji
• System szybkiego kształcenia i doskonalenia zawodowego
• Dobry system instytucji wspierania i transmisji innowacji i postępu technologicznego
• Dostępność kapitału i kredytu
• Współpraca międzynarodowa i międzyregionalna

Efektywne zarządzanie innowacjami

Proces zarządzanie innowacjami jest poszukiwaniem, opartym na posiadanych zasobach, takich rodzajów innowacji, które powodują, że proces innowacji staje się bardziej efektywny w konfrontacji z wyzwaniami, jakie stawiają przed organizacją rynek, konkurencja, klient. Współczesny proces zarządzanie innowacjami charakteryzuje się takimi czynnikami, jak:

• orientacją rynkową uwzględniającą oczekiwania klienta oraz konkurencję;
• rozwiniętymi relacjami występującymi między nauką, innowacjami a gospodarką;
• wysoką innowacyjnością organizacji zarówno przedsiębiorstwa, regionu, jak i państwa. Jest to system dynamiczny uwzględniający w swoim działaniu elastyczność, adaptacyjność, efektywność i szybkość;
• ujmowaniem procesu innowacji jako złożonego mechanizmu społecznego, ekonomicznego, technologicznego, którego rezultatem są określone rodzaje innowacji;
• rozwiniętymi powiązaniami układu podmiotowego (przedsiębiorstwo, region, państwo, nauka, zagranica) z układem przedmiotowym (otoczenie, informacje, decyzje, procesy, strategie);
• kreowaniem modelu sieci uwzględniającej trzy wzajemnie powiązane elementy: podmioty, działania i zasoby;
• tworzeniem systemu informacji dla potrzeb organizacji dla wszystkich faz procesu innowacji oraz organizacji realizujących i wdrażających innowacje;
• kreowaniem w organizacjach czynników stymulujących rozwój innowacji, takich jak informacja i wiedza. Przejawem ich rozwoju jest powstawanie nowych pomysłów oraz efektywność przetwarzania ich w innowacje produktów, procesowe, usługowe.

Efektywne zarządzanie procesem innowacyjności, dające wymierne rezultaty w postaci opracowanych i wdrożonych innowacji, jest źródłem rozwoju firmy i buduje jej wartość. Współczesny proces transferu technologii nie przybiera liniowego charakteru. Innowacyjność ma różne źródła i wiele inspiracji (technologia, działania marketingowe, zmiany w zarządzaniu i standardach komunikowania się pracowników itp.).

Podstawowe definicje nowocześnie rozumianego procesu innowacyjnego, to min.:

• Innowacja jest procesem interakcyjnym i multidyscyplinarnym.
• Innowacja tylko w wyjątkowych przypadkach zależy wyłącznie od technologicznego know-how. W większości przypadków, obok prac B+R, źródłem innowacji są także nabyte specyficzne doświadczenia i wiedza, w tym menedżerska i ogólny poziom wykształcenia, kontakty z użytkownikami i dostawcami, konkurentami itp.
• Procesy innowacyjne są zlokalizowane. Oznacza to, że powstawanie i dyfuzja innowacji odbywa się w konkretnej przestrzeni, co wiąże się z występowaniem wysokiej jakości zagospodarowania i innych czynników lokalizacyjnych wynikających z procesów aglomeracji i urbanizacji.
• Innowacja jest procesem integracji. Oznacza to, iż sprawna i efektywna realizacja innowacji wymaga wysokich umiejętności w dziedzinie zarządzania przedsiębiorstwem. Dotyczy to integracji celów, zadań i funkcji obejmujących marketing, badania i rozwój, projektowanie, zaopatrzenie i produkcję.
• Innowacja jest procesem uczenia się. Oznacza to, że innowacja jest wynikiem akumulacji specyficznej wiedzy i informacji użytecznej dla działalności przedsiębiorstwa. Jest to proces interaktywny wykorzystujący źródła wewnętrzne i zewnętrzne

Dzięki intensywnemu w ostatnich latach procesowi digitalizacji i rozwojowi narzędzi informatycznych zespół zajmujący się projektowaniem, wdrażaniem i analizą efektywności procesu zarządzania innowacjami powinien być wspomagany odpowiednimi systemami. Do najważniejszych można zaliczyć:

• Systemy zarządzania dokumentami (ang.: Document Management) – umożliwiają one gromadzenie i klasyfikowanie dokumentów, ułatwiają ich wyszukiwanie i dostęp do nich, a także rejestrowanie prac wykonywanych na tych dokumentach (np. kontrolowanie ich wersji, śledzenie wprowadzanych zmian itp.).
• Systemy obiegu pracy (ang.: Workflow) – wspierają realizację procedur postępowania z dokumentami; bazy wiedzy i mechanizmy wydobywania informacji zawarte w tych systemach pomagają w gromadzeniu materiałów niezbędnych do tworzenia treści (np. wskazywanie na stosowne przepisy prawne czy podobne zapisy w poprzednio sporządzonych dokumentach).
• Systemy wspomagania pracy grupowej (ang.: Groupware) – ułatwiają komunikację między zespołami i między poszczególnymi ludźmi.
• Intranet – sieć wewnętrzna, łącząca np. komputery w jednym przedsiębiorstwie i jego oddziałach, umożliwiająca przepływ informacji wewnątrz organizacji.
• Portale korporacyjne – umożliwiają zestawienie w jednym miejscu informacji pochodzących z praktycznie wszystkich źródeł danych występujących w organizacji (np. w postaci e-maili lub też zapisu video). Dostęp do informacji odbywa się za pomocą przeglądarki internetowej.
• Systemy wspomagania decyzji, systemy eksperckie – interaktywne systemy komputerowe wykorzystywane w pełnieniu funkcji planistycznych i decyzyjnych. Umożliwiają kierownikom uzyskanie, wyselekcjonowanej, skondensowanej i przeanalizowanej informacji oraz ułatwiają podejmowanie decyzji.

Efektem dobrze przygotowanej strategii zarządzania innowacjami w organizacji są wymierne zmiany, modyfikacje, przychody finansowe. W ujęciu generalnym, najważniejsze efekty to między innymi:

• zwiększenie funkcjonalności, użyteczności produktów i usług;
• unowocześnienie przestarzałych systemów;
• udoskonalenie technologii;
• usprawnienie komunikacji międzyludzkiej;
• optymalizację czasu pracy;
• ochronę środowiska naturalnego

Innowacyjność i zarządzanie innowacjami często mierzy się ilością wprowadzonych innowacji oraz wielkością nakładów przeznaczonych na te działania. Innowacyjność ściśle wiąże się z posiadanymi zasobami, ale także umiejętnością ich wykorzystania, czyli dojrzałością innowacyjną (odpowiednim poziomem kultury organizacyjnej, warunkującym wykorzystanie posiadanych zasobów). Z pojęciem innowacji silnie związane jest zjawisko postępu, chociaż całkowite utożsamianie tych pojęć byłoby błędem. Innowacja obejmuje zjawiska związane z postępem, ale nie tylko postępem technicznym lecz również postępem organizacyjnym, ekonomicznym i społecznym. Podstawowa różnica między postępem a innowacją polega na tym, że efekty ekonomiczne procesów innowacyjnych muszą być kwantyfikowalne na poziomie mikroekonomicznym, natomiast efekty postępu różnego typu mogą być trudne do zmierzenia na tym poziomie. W innowacji natomiast nacisk kładzie się na pozytywny efekt ekonomiczny, podczas gdy postęp może być neutralny z punktu widzenia rachunku ekonomicznego.

 

Dariusz Adamczyk